2013 жылдың 20 желтоқсанында Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының 68-ші сессиясында жабайы фауна мен флора туралы хабардарлық деңгейін арттыру мақсатында 3 наурызды Дүниежүзілік жабайы табиғат күні деп жариялауға шешім қабылдады.
Біздің аймақтың флорасы мен фаунасының кейбір түрлері туралы хабардар болу деңгейіңізді арттыруға мүмкіндік беріңіз.
Түлкі
Кәдімгі түлкі немесе қызыл түлкі (лат. Vulpes vulpes) – канидтер тұқымдасының жыртқыш сүтқоректісі, түлкі тұқымдасының ең көп таралған және ең үлкен түрі. Дене ұзындығы 60-90 см, құйрығы 40-60 см, салмағы 6-10 кг.
Ертегіден шыққан жануар. Ертегілерде біз бұл түрді айлакерлік пен зұлымдықтың бейнесі ретінде білеміз. Шынайы, жабайы табиғатта түлкі-бұл біздің аймақта ұзақ уақыт бойы тон шикізаты ретінде қолданылған кішкентай ит (канидтер тұқымдасы). Түлкілерді аңшылар көп мөлшерде ұстап, терілерін жинап, сатты. Мұндай аңшылық ормандағы осы жануарлардың санын айтарлықтай реттеді. Бірақ соңғы жылдары табиғи аң терісі сән әлемінен шығып, түлкінің терісін сату қиынырақ бола бастады . Сондықтан біз басқа мәселеге тап болдық. Түлкілер көп болды және көбінесе балапандары бар отбасы адамға жақын жүретін болды. Сонымен, бірнеше жыл бұрын түлкілердің отбасылары Громотушин шатқалында, 1 ауданда, өнеркәсіптік аймақта байқалды. Түлкілер адамнан қорықпады, ал адамдар қандай да бір себептермен бұл сүйкімді жануарларды кәуаппен тамақтандыруа болады деп ойлады.
Бірақ бір рет тамақтандырғаннан кейін, адам келесі күндері оларды тамақтандыруға ұмтылмады. Сонымен, бұл жақсы ма? Жоғары калориялы тағамды бір рет беріп көріп, одан соң оны ешқашанбермеу?
Қорытындыларды өзіңіз жасаңыз…
Пион Марин тамыры.
Немесе жалтаратын Пион (лат. Paeónia anómala)
Риддердің барлық тұрғындары бұл гүл туралы біледі. Алғашқылардың бірі болып ол көктемде альпілік шалғындарда гүлдейді. Оның тамыры дәрілік мақсатта қолданылады. Бірақ өсімдіктің улы болып саналатынын адамдар біле бермейді.
Гүл өзінің сұлулығы мен емдік қасиеттері үшін зардап шегеді. Адамдар бұл өсімдікті жаппай жойып жіберді. Кім букетке бүкіл гүлдерді жинайды, ал кім орманның жартысын дәрі-дәрмекке жинайды. Сондықтан бұл әдемі қызыл гүл қызыл кітапқа енген.
Оны букет үшін жұлып алғысы келетіндер – есіңізде болсын, бұл гүл үйге жетуі екіталай, ал егер ол жетсе, онда вазада сәл ғана тұрады.
Тамырды көргісі келетіндер-оның улы екенін және дәрілік дозаны дәрігер анықтауы керек екенін ұмытпаңыз.
Қазіргі кезде бұл гүлді жұлып тастайтындай, қиын өмір сүріп жатан жоқпыз. Сақтауды үйренейік!
Қазақстанда жыл сайын Саябақтар шеруі табиғат қорғау акциясы өтеді. Оның мақсаты, оның ішінде Экологиялық білім беру. Риддер экологтары 2023 жылы түлкі мен пион Марин тамырын жабайы табиғаттың өкілдері ретінде таңдады, бұл туралы адамдарға айту керек.
Табиғат жөніндегі РТӨМ маманы Е. А. Лямкина